Oudewater in oude foto’s Over Ooievaars en Stadhuis
Nu we toch op de visbrug aangeland zijn tijdens onze wandeling door het kleine IJsselstadje eerst iets over het stadhuis en natuurlijk het ooievaarsnest wat sinds tijden op de schoorsteen van het stadhuis een plaats heeft.
Er heeft voor de Oudewaters moord op 7 augustus 1575 door de Spanjaarden een stadhuis op de zelfde plaats gestaan aan de Visbrug. Er is weinig bekent hoe dit stadhuis eruit heeft gezien. In 1588 is men een nieuw raadhuis gaan bouwen op de plek van het verwoeste oude raadhuis. De fundamenten en de gewelven zijn nog de restanten van het oude raadhuis, ook de resten van de zijmuren en de achtergevel maakte deel uit van het oude stadhuis. Het gebouw is opgetrokken uit baksteen met zandstenen banden, en is een voorbeeld van de Hollandse renaissance stijl. Er bevinden zich drie wapens in de voorgevel, Delft, Oudewater en Alkmaar. Waarom deze wapens? Er was sprake van een verbond tussen deze Hollandse steden, in een brief van 1588 reeds een oud verbond genoemd. Veel hierover is er niet bekend. Op het dak van het stadhuis bevind zich een torentje met daarin een fraaie klok gegoten door de meester klokkengieter Pieter Hemony in 1669. Het interieur van het stadhuis is fraai, met een grote hal die vroeger in gebruik was voor rechtszittingen.
De mooie raadzaal met fraaie betimmeringen en natuurlijk het kunstwerk van de kunstschilder Dirk Stoop waarop het verloop van de gebeurtenissen in augustus 1575 te zien zijn. Stoop kreeg in 1650 opdracht van het stadsbestuur het Spaanse beleg en de moord in beeld te brengen. Het opmerkelijke van dit schilderij is dan ook dat tegelijkertijd de belegering, bestorming, uitmoording en verwoesting van het stadje zijn uitgebeeld. Ook elk huis en de straten en bruggen zijn nauwkeurig vastgelegd op het schilderij van 2 bij 5 meter.
Gelukkig heeft het doek de brand van het stadhuis in de nacht van 21 op 22 augustus 1968 zonder grote schade overleeft. Wel zijn er veel archief stukken verloren gegaan bij deze brand. Bovendien was de schade aan het gebouw zeer groot, door het toeval van het terug vinden van het bestek uit 1588 een herbouw naar het oorspronkelijk ontwerp mogelijk.
Natuurlijk is het stadhuis in Oudewater bekend om het ooievaarsnest op de schoorsteen van het stadhuis, op het schilderij van Dirk Stoop is al een ooievaarsnest zichtbaar. Hoewel dit mogelijk wel een aanvulling van een schilder uit latere jaren is? Toch is dit een van de meest bekende ooievaars nesten in Nederland. Bij de brand in augustus 1968 heeft de ooievaar die het nest nog bewoonde het nest verlaten, de volgende dag is de vogel nog terug geweest maar heeft slechts een verbrand nest terug gevonden.
Toch in 1969 zijn de vogels teruggekomen op het nieuwe nest dat toen voor nood op het Thalia gebouw (nu de Klepper) geplaatst was. In 1972 is het nest teruggeplaatst op het toen gerestaureerde stadhuis.
De kapper Kees Vermeij heeft vanuit zijn kapsalon de verrichtingen van de vogels jaren lang gadegeslagen, en hiervan nauwkeurig aantekeningen gemaakt tot zijn overlijden in 1986. Jaren achtereen was het Oudewaterse nest bijzonder vruchtbaar, in 1980 ging het mis. Op 5 juni had het echtpaar 3 jongen. Op 8 juni ging er een jong dood en op 15 juli werd het mannetje met nog een jong dood gevonden. Het mannetje was gestikt in een mol en het jong in een haarbal. Er kwamen wel ooievaars langs vliegen en het nest verkennen maar het kwam niet tot gezinsvorming. In 2001 heeft de gemeente het oude nest laten vervangen door een nieuw, dit had succes aangezien dat jaar gelijk een nieuw jong geboren is. Ook in 2004 komt het tot een ooievaars telg. Ook dit jaar 2007 (het jaar dat deze tekst geschreven werd) zijn er al vroeg ooievaars te zien op het nest.
Rechts op de foto de kapsalon van Kees Vermeij rond 1950.
De ooievaars op het nest in 2007.
Kaart uit rond 1960 met de ooievaar zichtbaar op het nest.
Achterzijde stadhuis met ooievaarsnest 2007
Een fotokaart uit de jaren 60 van de vorige eeuw, met een mooi gezicht op het nest van de ooievaars zoals kapper Kees Vermeij het vanuit zijn kapsalon zag.
In 2021 bleef het nest op het stadhuis leeg, er kwam wel een Ooievaar het nest verkennen maar het kwam niet tot een broedsel. Echter achter het Arminiushuis bouwde een paar Ooievaars echter zelf een nest! Op 7 mei 2021 maakte ik deze foto’s van het gelukkige paar.
Een foto van 13 april 2024 van een Ooievaar op het nest op het stadhuis, al eindige tijd bivakkeren een stel ooievaars rond het nest. Komt het tot broedsel? Vroeger was dit landelijk nieuws geweest.
Foto van het stadhuis voor de brand van 1968, zichtbaar is het ooievaars nest.
Fraaie kaart van het “grachtje” vanaf de Visbrug
Een kaart uit rond 1960 van het bekende “grachtje”
Het grachtje in de zomer van 2007
De functie van de Visbrug was natuurlijk het verkopen van vis, die werd aangevoerd via de IJssel en was voor een groot deel afkomstig uit de polders en ook de rivieren. Natuurlijk was er ook zeevis te koop. Eind negentiende eeuw zijn de visbanken verdwenen, en liep de consumptie van vis ook terug. In mijn jeugd in de jaren 50/60 van de vorige eeuw was er alleen verse vis op de weekmarkt op woensdag in Oudewater verkrijgbaar. Wonderlijk dat in een land zo dicht bij zee dat er zo weinig vis gegeten wordt!