Het carillon van de Wijnhuistoren van Zutphen
De Toren
De Wijnhuistoren is een onderdeel van het door stadsmetselaar Edmond Hellenraet in de jaren 1616 tot 1619 gebouwde Stadswijnhuis. Men heeft gebruik gemaakt van resten van een ouder gebouw op de zelfde plaats. Het bovengedeelte van het torentje is pas in de jaren 1637 tot 1641 tot stand gekomen. Het Wijnhuis is in 1863 gesloopt, en vervangen door een gebouw ontworpen door architect D.J.Itz. Het nieuwe gebouw moest dienst gaan doen als Stedelijk Museum. De Wijnhuistoren is op 27 januari 1920 uitgebrand, een bewoner heeft zijn huis naast het wijnhuis in brand gestoken. Onder leiding van architect S. de Clerq is het gebouw in oude stijl herbouwd. Opnieuw in 1945 bij de bevrijding van Zutphen is het Wijnhuisgebouw in brand geschoten, hierbij liep ook de toren schade op.
De Beiaard
De huidige beiaard van de Wijnhuistoren bestaat uit 48 klokken, op basis van een E1 van ongeveer 950 kg. De E1 is gegoten door François en Peter Hemony in 1644. Het een klok die ook dienst gedaan heeft in de oude Hemony beiaard die grotendeels verloren ging bij de brand van 1920. 15 klokken zijn door klokkengieterij Van Bergen in 1950 gegoten, 31 klokken zijn door klokkengieterij Eijsbouts in de jaren 1980 en 1982 gegoten. De beiaard kreeg in 2009 een uitbreiding met een bas klok van ongeveer 580 kg., deze klok was een afscheidsgeschenk aan de wethouder Kees Luesink die burgemeester van Doesburg werd. Ook deze klok kwam uit de gieterij van Eijsbouts.
Geschiedenis
In de 1446 werd het torentje van het Wijnhuis van een uurwerk voorzien, het is niet duidelijk of de toren al een voorslag * bezat. Zutphen is een heel belangrijke plaats in de beiaardgeschiedenis, omstreeks 1642 vestigde de gebroeders Hemony zich in de IJsselstad. Op 1 augustus 1642 krijgen zij de opdracht van de stad om een speelwerk van 19 klokken te leveren, voordien had de uurwerkmaker Juriaan Sprakel een opdracht gekregen voor het leveren van een uurwerk en speeltrommel. Is het Juriaan geweest die de Hemony’s bij het stadsbestuur aangeraden heeft? In ieder geval word de samenwerking voortgezet, Hemony leverde de speelklokken en Sprakel bouwde de uurwerken. Waarschijnlijk hebben de Hemony’s onderzoek gedaan hoe een goed gestemde beiaard te gieten. Hiervoor hebben ze waarschijnlijk nauw samengewerkt met Jonkheer Jacob van Eyck. Deze blinde Jonkheer van Eyck was al geruime tijd stadsbeiaardier van Utrecht, hij had in opdracht van het stadsbestuur van Utrecht onderzoek gedaan aan speelklokken voor de Domtoren. Hier had hij een gestemde beiaard in samengesteld. Voor van Eyck en de Hemony’s klokken stemde doormiddel van het uitdraaien op een draaibank, probeerde men klokken te stemmen door het uithakken van brons met een beitel aan de binnenkant van de klok! Natuurlijk was die volkomen kansloos. In het voorjaar van 1645 kwam de nieuwe beiaard van Zutphen gereed, het bestond uit 19 klokken. De keurmeesters, Jonkheer van Eyck en de stadsbeiaardier van Deventer Lucas van Lennick waren vol lof! Er bleef een wens, uitbereiding met 7 kleine diskant klokken. Deze kwamen er nog in 1646. De eerste gestemde beiaard kwam tot stand, en de roem van de gebroeders Hemony begon. In 1677 goot Peter Hemony nog een zestal diskant klokken. In 1732 goot klokkengieter Nicolaas Muller nog vier klokken, de beiaard bestond toen uit drie octaven, 36 klokken. Bij de eerder genoemde brand van de toren in 1920 ging op 7 klokken na alles verloren. Een Hemony bas klok maakt ook vandaag de dag nog deel uit van de beiaard, een klok is in de beiaard van ‘s-Hertogenbosch opgenomen. Een aantal klokken kregen een nieuwe bestemming als luidklok, de Lasonderkerktoren te Enschede en ook Zutphense kerktorens. Tot slot maakt ook een Hemony klok van Zutphen deel uit van de collectie van het Nationaal Beiaard Museum in Asten.
De toren werd herbouwd in 1924, aangezien er in de jaren 20 van de vorige eeuw geen Nederlandse klokkengieter in staat was een gestemde beiaard te maken was de klokkengieter van de nieuwe beiaard het Engelse bedrijf Taylor. Het nieuwe spel was 36 klokken groot, op 23 mei 1925 speelde de beiaardier van het Paleis in Amsterdam Jacob Vincent het spel in. In 1943 is dit spel helaas gevorderd door de Duitse bezetter.
Na de oorlog ging men geld inzamelen voor opnieuw een nieuw klokkenspel, klokkengieterij Van Bergen leverde een op basis van de Hemony klok, die gespaard was in 1943 een drie octaafs beiaard. Op 23 december 1950 kon de stadsbeiaardier van Zwolle Willem Créman het nieuwe spel inspelen. Helaas liep Van Bergen met zijn klokken achter op de twee andere Nederlandse gieterijen, de klokken waren niet goed gestemd en ook het gietwerk van de gieter was niet perfect. In 1979 verving Eijsbouts de kleinere Van Bergen klokken, bovendien vulde Eijsbouts het klokkenspel aan tot vier octaven.
Speeltijden
De stadsbeiaardier van Zutphen is Frans Haagen hij bespeelt de beiaard op donderdag en zaterdag van 11.00 tot 12.00 uur.