Het carillon van het stadhuis van Leiden

De stadhuistoren van Leiden Foto Hans van Dijk 2023

De Toren

De toren is na de grote brand van het stadhuis op 12 februari 1929 is de toren samen met het hele gebouw op de voorgevel na gesloopt. De toenmalige toren stamde uit 1481, daarvoor was de toenmalige stadhuistoren vernield door een buskruitontploffing. Op 2 januari 1573 branden de bovenbouw af, deze werd in 1599 vervangen door een nieuwe doorluchtige bovenbouw. In de jaren 1935 tot 1941 werd een geheel nieuw stadhuis gebouwd onder architectuur van C.J. Blaauw. De toren werd daarbij op een andere plaats herbouwd waarbij de onderbouw in eigentijdse stijl opgetrokken, terwijl de bovenbouw gebouwd werd in de stijl van de voorganger van voor 1929.

Het nieuwe carillon komt aan uit de klokkengieterij Van Bergen 1939

Het carillon

Het carillon telt 49 klokken volgens de reeks g0 (ca. 5500 kg)-c1-d1-chromatisch-c5 die volgens deze reeks op het klavier zijn aangesloten. Hiervan zijn de g0-c1-dis1 in 1938 en de d1-e1-chromatisch-d2 in 1951 door Klokkengieterij Van Bergen gegoten. De overige klokken zijn door Klokkengieterij Eijsbouts gegoten.

De Van Bergenklokken in de stadhuistoren 1941

Geschiedenis

Rond 1460 werd er een door Willem van Wou gegoten voorslag van vijf klokken in de stadhuis toren aangebracht, dit samen met een uurwerk. Onduidelijk is wanneer deze voorslag is verloren gegaan, bij de ontploffing van 1481 of de brand van 1573. In ieder geval kwam er in 1584 een door klokkengieter Henrick van Trier 23 klokken telende beiaard gereed in de stadhuistoren. De van Trier beiaard deed maar 100 jaar dienst in Leiden, in november 1679 kocht het Leidens stadsbestuur een beiaard die bij de beroemde klokkengieter Pieter Hemony in voorraad stond sinds 1677/8. Pieter Hemony beloofde een bas octaaf bij deze beiaard te gieten, echter Pieter Hemony stierf namelijk in februari 1680. Mammes Fremy goot om tien basklokken en een discantklokje. Helaas ging dit carillon tijdens de brand van het stadhuis en toren in 1929 verloren. Op 20 december nam de Leidse gemeenteraad een besluit om een nieuw stadhuis te bouwen, echter zonder een nieuwe beiaard! Gelukkig nam de Leidse bevolking hier geen genoegen mee en begon een geldinzamelingsactie voor een nieuwe beiaard in de stadhuistoren. Op 6 februari 1941 kon een nieuw gegoten beiaard overgedragen worden aan de gemeente Leiden. De nieuwe beiaard werd gegoten door de klokkengieterij Van Bergen uit Heiligerlee, en had een omvang van 47 klokken. De grootste klok (G0 5500kg.) werd geschonken door het Leids Studentenkorps.

De in 1938 door klokkengieterij Van Bergen gegoten grote klok (G0 van 5500 kg.) van de beiaard van Leiden, deze klok kan geluid worden en is in gebruik als uurslagklok.

Helaas was de eerste Van Bergen beiaard van Leiden een kort leven gegund, op 20 februari 1943 werden 43 klokken van het carillon door aannemer Meulenberg ( “klokken Peter”) uit de stadhuistoren getakeld. Dit in het kader van de klokkenvordering van de Duitse bezetter. Gelukkig zijn de vier zwaarste klokken van de stadhuistoren gespaard, na de oorlog kreeg klokkengieterij Van Bergen de taak om het spel weer van nieuwe klokken te voorzien. Op 2 oktober 1951 werd de beiaard opnieuw in gebruik gesteld. Later kwam men tot inzicht dat de Van Bergen beiaard niet aan de hoge eisen voldeed, daarom werd klokkengieterij Eijsbouts in 1969 opdracht gegeven om het spel aan te passen. De cis1 verdween uit het spel, de reeks es2-chromatich-a4 (31 klokken) werden opnieuw gegoten en het spel werd aangevuld met de klokjes bes4-b4-c5. Op 30 april 1970 werd het herstelde klokkenspel ingespeeld door de toenmalige stadsbeiaardiers Leen ’t Hart en Rien Ritter.

In 2020 startte de algehele restauratie van het stadhuis van Leiden, het gebouw en toren was ernstig aangetast door betonrot. Het carillon is ook hersteld en van nieuwe klepels voorzien. In 2022 werd deze reparatie aan het instrument afgerond en kan het carillon weer spelen.

Speeltijden

Levina Pors speelt ongeveer 20 keer per jaar.

Muziek vanaf de Stadhuistoren

Heleen van der Weel speelt op het carillon van de stadhuistoren van Leiden.

Torens