Het carillon van Brielle

De Toren

Volgens een opschrift boven de toreningang is de bouw van de toren gestart in 1462, waarschijnlijk was de bouw voltooit in 1482. In 1894 tot 1901 en van 1953 tot 1961 is de toren gerestaureerd.

Het carillon

Het carillon bestaat uit 47 klokken volgens de reeks des1 (ongeveer 2000 kg.) in de middentoonstemming gestemd. Op het klavier aangesloten als c1-d1-e1-chromatisch-c5. François Hemony goot 19 klokken in 1660. Klokkengieterij Eijsbouts goot de overige klokken in 1971 en 1974.

Overige klokken

Er bevinden zich een drietal luidklokken in de toren, de eerste de banklok uit 1482 gegoten door Steven Butendiic. Deze klok heeft de toonhoogte as0 en een gewicht van ongeveer 3800 kg. De tweede luidklok is een klok gegoten door Ciprianus Crans in 1744, en een derde gegoten in 1773 door Pieter Bakker.

Geschiedenis

In 1561 moet er spraken geweest zijn van een klokkenspel in de Sint Catharijnetoren, in dat jaar werd er een beiaardier aangesteld, ene Joost Diericx. Wat voor klokkenspel is echter onbekend, wat we wel weten dat in 1577 de stad een twaalf tal speelklokken kocht van klokkengieter Henrick van Trier. In 1609 werd het spel uitgebreid met vier klokken gegoten door Jan Burgerhuys, en in 1644 nogmaals met vijf klokken aangeschaft bij een ‘seecker koopman’ uit Amsterdam. Het spel beschikte over een speeltrommel gemaakt door Jan van Wassenbergh in 1578. Een speeltrommel die nog altijd buiten gebruik in de toren is opgesteld. In 1660 kreeg de geschiedenis van het carillon in Brielle een heel nieuwe wending, in dat jaar werd de klokkengieters Hemony toegestaan op eigen kosten en risico een carillon in de toren aan te brengen. Mocht het klokkenspel de stad bevallen dan ging men over de prijs onderhandelen. De stad ging over tot het aanschaffen van het carillon, werd daar zelfs beter van aangezien men ter betaling de brandklok en het oude klokkenspel aan de Hemony’s aanbood. Het gewicht van het oude brons van deze klokken was meer dan voldoende, zelfs meer dan de prijs van het nieuwe carillon! Het nieuwe lichte spel bestond uit 23 klokken met de tonen des2-es2-f2-chromatisch-des4. In 1892 bleek de bes2 klok gebarsten, in 1895 werd deze klok door klokkengieterij Van Bergen vervangen, echter deze klok was niet van hoge kwaliteit. In 1926 werd het spel opnieuw ingericht door Eijsbouts. Het historische Hemony carillon werd in tegenstelling tot veel andere historische carillons door de bezetter gevorderd. Tijdens het vervoer van de klokken naar Duitsland zonk op het IJsselmeer het schip ‘De Hoop Van Zegen’ waar de klokken mee vervoerd werden. Na het lichten van het schip bleken 2 klokken met de tonen a3 en b3 vermist. In 1947 richt Klokkengieterij Petit & Fritsen het spel opnieuw in, de klokken die altijd in een galmgat aan de oostzijde van de toren hingen kregen nu een plaats in het binnenste van de toren. Petit & Fritsen vervangt de twee missende klokken en bovendien de klok van Van Bergen uit 1895. Het spel was natuurlijk een heel licht carillon voor een gesloten toren, daarom ontstond het idee om het carillon uit te breiden met een bas octaaf. Via een inzameling en een klokkenfonds lukte dit in 1972. Klokkengieterij Eijsbouts kreeg opdracht om 22 nieuwe klokken te gieten, een aantal om de in 1948 gegoten klokjes te vervangen een Hemony klok uit 1660 werd vervangen en er kwam een bas octaaf met grote klokken om het klokkenspel een stem te geven wat de toren recht deed.

Speeltijden

Rien Donkersloot is de stadsbeiaardier van Brielle, de speeltijd is op zaterdag van 11 tot 12 uur.

Torens