Beiaard en toren van Bergen op Zoom
De Toren
De toren van de St.Geetruidskerk is waarschijnlijk rond 1350 gebouwd. De toren is nooit voltooid, niet meer dan drie geleidingen kwamen tot stand waarop later een houten van galmgaten voorziene bovenbouw werd aangebracht. In 1747 is de toren en kerk in brand geschoten door de Fransen, daarbij ging de eerste beiaard verloren. In 1752 is de toren herbouwd. Na de bevrijding in oktober 1944 werd de toren opnieuw beschoten door het wegtrekkend Duitse leger. Hierbij werd de nieuwe beiaard uit 1938 verwoest
De Beiaard
De in 1950 door Eijsbouts in de Pythagoreïsche stemming vervaardigde beiaard telt 48 klokken met de omvang es’ (1369 kg)-f’-chromatisch-es””’). Vier kleinere klokjes (de absolute f”’, fis”’, g”’ en b””) dateren echter uit 1955. De klokkenreeks is aan het klavier verbonden volgens c’-d’-chromatisch-c””’. Luidklokken zijn es’-f’-g’-bes’, dus getransponeerd c’-d’-e’-g’.
Geschiedenis
Rond 1447 werd er de klokkenstoel die voorheen aanwezig was op het kerkhof met klokken op de toren geplaatst. In 1484 goot klokkengieter Zeelstman of waarschijnlijk Waghevens een aantal kleine klokken waardoor er een voorslag ontstond waarvan de inrichting door Vrancke Wouters uit Mechelen werd verzorgd. In 1529/30 goot Ghijsbrecht Stalpert 4 klokken bij de toen al bestaande voorslag.
Dankzij een gift van de Heer van Bergen op Zoom kon later nog een C1 klok toegevoegd worden die door Willem van den Gheyn werd vervaardigd. Inmiddels telde het klokkenspel 18 klokken. Tegen het einde van de 16de eeuw beschikte de beiaard over een klavier waar een pedaal werd aangebracht. In 1605 goot klokkengieter Jan Burgenhuys 6 nieuwe klokken, waarschijnlijk voldeden deze nieuwe klokken niet geheel, de klokkengieter moest later een aantal klokken overgieten. Echter klokkengieter Pieter van der Gheyn heeft ook klokken hergoten. Tijdens een beleg van de stad in 1622 werden enkele klokken vernield. Klokkengieter Michael Burgerhuys kreeg opdracht in 1627 om de voorslag weer te herstellen, echter deze klokkengieter heeft dit werk nooit volbracht. Het was klokkengieter François Simon die in 1630 7 nieuwe klokken leverde. Het klokkenspel zou tot 1747 in deze vorm blijven bestaan. In 1730 waren er wel plannen voor de aanschaf van een nieuwe lichtere beiaard die gegoten moest worden door de Antwerpse klokkengieter Willem Witlockx, echter op 30 september 1730 werd dit plan door de ‘Breede Raad’ afgewimpeld. De nieuwe beiaard kwam er niet. Tijdens de belegering door de Fransen in 1747 werden toren en kerk in brand geschoten en de klokken van de beiaard vernield. Er kwam geen nieuwe beiaard. Pas in 1937 naar aanleiding van de Markiezaatsfeesten die in 1938 werden gehouden naar aanleiding van het 650 jarig bestaan van de Heerlijkheid van Stad en Land waren voor de toenmalige burgemeester mr. drs. P.A.F. Blom aanleiding om in 1937 een beiaardcomité op te richten, met als doel om de Sint Geertruidstoren weer te voorzien van een beiaard. Door geldinzamelingen onder de bevolking van Bergen op Zoom werden voldoende middelen bijeen gebracht voor een nieuwe beiaard. Klokkengieterij Van Bergen goot een nieuwe beiaard van 42 klokken, helaas werden twee klokken uit 1753 van Ciprianus Crans als klokspijs gebruikt. Bij de Markiezaatfeesten op 9 en 10 juni 1938 werd de ‘Juliana’ beiaard feestelijk in gebruik genomen. De door het spelen door beiaardier Adriaan de Groot van het Wilhelmus en Merck toch hoe sterck. Later gaven Joh. W. Meyll uit Nijkerk, en Ferdinand Timmermans uit Rotterdam in de avond nog beiaardconcerten. Op 10 juni werd de Rubenscantate van Peter Benoit (link) uitgevoerd, en speelde Staf Nees een avondconcert.
Helaas was de mooie nieuwe Van Bergen beiaard slechts een kort leven beschoren, hoewel de beiaard niet door klokkenvordering werd vernietigd, werd de beiaard in oktober 1944 samen met de toren door de wegtrekkende Duitsers beschoten en hierbij zwaar beschadigd. In 1950 werd de beiaard vervangen door een nieuw gegoten beiaard, dit maal door klokkengieterij Eijsbouts. Op zaterdag 28 juli 1951 werd de nieuwe beiaard in gebruik genomen, opnieuw gaf de Mechelse beiaardier Staf Nees een bespeling die avond om 21 uur.
Speeltijden
De stadsbeiaardier van Bergen op Zoom is Janno den Engelsman. Speeltijden : donderdagen van 15.30-16.30 uur